Is het tijd voor een nieuwe benadering van de termen hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid?

Korte lezing door Sylvia van Zoeren, op de Sensikids studiedag juni 2017

Hoogsensitief, hoogbegaafd of hooggevoelig? 

Ik wil jullie graag uitdagen om een standpunt in te nemen over de steeds groter wordende groep ‘nieuwe’ kinderen. Kinderen die wij ontmoeten aan de praktijk tafel.  Hun ouders zijn vaak intelligent, gevoelig of intuïtief. Of alle drie. Ze zijn vaak twee-verdiener. Ze hebben het meestal goed. Ze zijn betrokken bij de wereld. Ze hebben het druk, denken snel, zijn nieuwsgierig, gebruiken het internet veelvuldig en zijn oplossingsgericht.

Ze zijn soms in conflict met de school waar hun kind onderwijs volgt. De mis-match ouder-school is soms duidelijk zichtbaar (eigenlijk kun je misschien beter spreken over de mis-match ouder - huidige inrichting van de samenleving), jullie hebben dat vast wel gemerkt. Zij zouden eigenlijk moeten zoeken naar een school die bij de levensstijl van het gezin past. En tegelijk kritisch moeten kijken naar hun eigen opvoedstijl. 

Sinds vorig jaar is door een onderzoek van de universiteit Leuven wetenschappelijk bewezen dat hoog sensitiviteit bestaat. Elke van Hoof werkte mee aan dat wetenschappelijke onderzoek en schreef er een interessant boek over.  

Uit MRI scans bleek onder andere dat de hersenen van hoog sensitieve personen veel intenser verwerken. Veel meer gebieden in de hersenen werken met elkaar samen bij de HSP dan bij anderen.  

Ook het limbisch systeem, waarvan de hippocampus onderdeel uitmaakt, is actief. De hippocampus is betrokken bij het geheugen.

Bij de denkwijze van de hsp loopt vaak alles door elkaar heen.  Heden, verleden en toekomst vermengen zich met elkaar. De holistische denkwijze van de hsp lijkt nu wetenschappelijk bewezen.

Door de publicatie van Van Hoof werd wetenschappelijk onderbouwd dat de hersenen een belangrijke rol spelen bij het hoog sensitief waarnemen en duiden van de wereld om ons heen.

Dat we voelen, beleven en nadenken kan worden geregistreerd door een hersenscan te maken. Niet hoe we ons voelen en wat we voelen. Dat blijft gelukkig mijn eigen unieke ervaring.

Ik begon tegelijkertijd na te denken over de termen die in ons leven zijn gekomen de afgelopen tien tot vijftien jaar. Er heerst namelijk verwarring.

We zijn co-creator, daar kwam ik al denkend achter. Want die termen zijn door onszelf bedacht om iets te begrenzen, of te verduidelijken.  

Zo kennen we inmiddels de termen hoog begaafd, hoog sensitief en hoog gevoelig.

Ik spring vandaag graag in de bres voor de hoog gevoelige kinderen. Die ook hoog begaafd zijn vind ik.  Op dit moment is intelligentie (wetenschap) meer van belang dan gevoeligheid (intuïtie). Ik betreur dat. De talenten van de hoog gevoelige kinderen zijn onmisbaar in de samenleving. 

Laten we eens kijken naar de diverse termen die we inmiddels gebruiken:

Hoog sensitieve kinderen. Hoog gevoelige kinderen. Hoogbegaafde kinderen.

Hoog intuïtieve kinderen.  Hoog intellectuele kinderen.

Mijn (voorlopige) standpunt is vervat in het volgende schema:

Alle drie groepen beschouw ik inmiddels als (hoog) begaafde* kinderen. En alle drie groepen nemen m.i. hoog sensitief waar en verwerken en denken op hoog sensitieve wijze.

1.     Het hoog intellectuele kind is wellicht vooral linker hersenhelft gericht.

2.     Het hoog gevoelige kind is wellicht vooral rechter hersenhelft gericht.

3.     Het hoog intuïtieve kind gebruikt wellicht beide hersenhelften of is snel in staat om dit te bewerkstelligen.  

Alle drie groepen hebben het nodig dat hun hersenen een goede tool worden. Dit betekent, zoals we inmiddels weten, dat er verbindingen tussen beide hersenhelften moeten worden gelegd, maar sinds kort weten we ook dat sensomotorisch een goede ontwikkeling noodzakelijk is. Hoofd, handen en hart moeten goed gaan samenwerken. Helder kunnen nadenken, motivatie en kunnen doorzetten zijn daarnaast zeer belangrijke vaardigheden om de kwaliteiten te kunnen benutten. De (onbewezen) meervoudige intelligentie zou ons hier kunnen ondersteunen. Inspiratie bij het aanleren van nieuwe lesstof is belangrijk. Onderprikkeling moet worden voorkomen voor alle door mij beschreven groepen. Onderprikkeling zorgt voor verveling, frustratie, woede uitbarstingen, grenzen opzoeken en opgaan in details, opgaan in gevoelens van anderen, of anderszins. 

Alles wat we kinderen zouden moeten aanbieden zou uit deze middelen moeten bestaan.

Alle zintuigen moeten worden aangesproken, waarbij zeker het tactiele zintuig ingezet zou moeten worden. En daar ontbreekt het nu juist vaak aan in het onderwijs. Maar ook thuis! Ik heb de afgelopen vijftien jaar veel ouders mogen ontmoeten. Maar weinig konden echt spelen met hun kinderen.  Zij spraken wel veel met hun kind…

Het zal nog een hele kunst worden om alle partijen rijp te maken voor hands-on onderwijs en hands-on** opvoeding!  

* Begaafdheid of talent is een bijzonder goed ontwikkelde eigenschap van een bepaald persoon. Het woord wordt gebruikt in verband met vele vermogens. Iemand kan bijvoorbeeld talent hebben voor bepaalde schoolvakken of wetenschappen, werkzaamheden, creatieve uitingen (kunst), sociale interacties et cetera. Bij begaafdheid spelen de aangeboren eigenschappen een grote rol. Dit in tegenstelling tot vaardigheid, waarbij vooral ervaring en handigheid een rol speelt. Begaafdheid is gerelateerd aan intelligentie, maar om ze in praktijk te brengen is meer nodig. Begaafdheid moet worden ontwikkeld. Er moeten ook vaardigheden worden aangeleerd.  (Wikipedia)

·      ** Jelle Jolles

     Dit is mijn huidige opvatting. Je hoeft het niet met me eens te zijn. Ik hoop dat je er over wilt nadenken en er mee wilt leven.