Paniekreacties bij hoogsensitieve personen

De afgelopen tien jaar heb ik veel gewerkt met hoogsensitieve volwassenen die paniekaanvallen noemden als een regelrechte last van hun karaktereigenschap.
Hoogsensitieve personen die visueel zijn ingesteld (en vaak beeldddenker zijn) zijn mijns inziens gevoeliger voor het ontwikkelen van allerlei nare effecten van hun gevoeligheid: van een gegeneraliseerde angststoornis tot aan fobiëen en ticstoornissen. Ook kinderen in mijn praktijk kunnen erg angstig zijn.

Zoals u misschien inmiddels weet leggen onze consulenten de term hoogsensitief uit door het woord sensitief te ontrafelen: Je vind er de woorden senses, sensing en sensation in terug.

In de nieuwe DSM zal de term zintuigelijke hypersensitiviteit als extra criterium worden toegevoegd bij het kunnen vaststellen van autisme. Eerlijk gezegd is mijn verwachting dat de komende tijd veel hoogsensitieve kinderen deze diagnose mee zullen krijgen. En ook dat er steeds meer angstige kinderen zullen zijn. Sensorische verwerking van dagelijkse prikkels speelt een grote rol.

Deze week kreeg ik een vraag over een paniekaanval in de zaal van het theater. Een hoogsensitieve man die ook heel visueel is ingesteld wordt misselijk, draaierig en reageert vervolgens met stress, heel onhandige gedachten en uiteindelijk een paniekgevoel waarbij hij het liefst de zaal uit zou willen rennen.

Ik herken dit erg goed. Ik heb namelijk zelf dit soort paniekaanvallen gehad.

Ik kom het ook heel veel tegen bij beelddenkende kinderen die ook erg sensitief zijn. 

De verwerking van zintuigelijke informatie is op 1 systeem gericht bij de man die me de vraag stelde: visueel. Een voorbeeld: In de theaterzaal gaan de lichten uit. Als je je dan niet meer meteen visueel kunt concentreren op wat er op het podium gebeurt bijvoorbeeld omdat je er nog helemaal in moet komen, of omdat het niet direct interessant is, kun je ineens een onveilig gevoel krijgen in je lichaam. Er zijn allerlei sensaties denkbaar. Een mens zoekt zintuigelijke prikkels op om zijn positie te kunnen bepalen in de ruimte. Omdat de ogen die onvoldoende krijgen (het licht is immers uit) is er even een gevoel te zweven in de ruimte. In dit geval vindt mijn client dus te weinig referentie om zijn plek te kunnen innemen temidden van 500 andere personen. Hij maakt daarom maar verbinding met anderen, de mensen om zich heen. Omdat hij erg sensitief is voelt hij van alles. Zijn lichaam krijgt vervolgens signalen van zijn brein en kan misselijk worden, draaierig etc. Van het een komt het ander: hij ervaart flinke stress en hij wil vervolgens het liefst wegvluchten. 

Kinderen kunnen druk worden of gaan jengelen in dit geval.

Het is dus belangrijk dat hij leert de informatie die hij dagelijks via de zintuigen ontvangt op verschillende niveau's te verwerken. 

Zijn hele lichaam moet leren mee te doen. Vrouwen verwerken veel makkelijker: zij doen vaak klusjes waarbij ze hun lichaam gebruiken in het huishouden: strijken, afwassen, stofzuigen, koken. Tijdens zo'n klus verwerk je alle informatie heel onbewust en word je heerlijk rustig. Je focust. Het is niet zo gek dat veel jongens en mannen graag televisie kijken of gamen vind ik. Ze proberen een focus te vinden. Maar ja: als je altijd tv kijkt of games speelt heb je natuurlijk geen tijd om klusjes te doen in huis... :-)

Mijn eigen oplossingen destijds waren:
Ik ging heel bewust benoemen wat ik ervaarde. Zelfs op de fiets deed ik dat een tijd. Een cursus mindful worden hielp me. Ik hield met bezig met Reiki, zodat mijn lichaamsbewustzijn toenam.  Heel goed was mezelf te leren me te concentreren in drukte. Ik heb mezelf dat geleerd door een mantra te gebruiken, en door me te concentreren op een boek in de trein. Desnoods las ik een zin tien keer. Hij moest helemaal tot me doordringen. 

Je focus moet bij jou zelf komen te liggen in plaats van in de ruimte om je heen. 

Veel moed en wijsheid!

Sylvia van Zoeren