Lopen er tegenwoordig zoveel bijzondere new age-kinderen rond, hoogbegaafd en hoogsensitief? Of noemt iedereen zijn uilenjong een valk? Volgens sommigen hebben we eerder een ‘grenzenloze generatie’ opgekweekt, narcistisch en verwend. Westerse ouders zouden in de opvoeding de makkelijkste weg kiezen. “Begrenzen is een daad van liefde”, bevestigt Sylvia van Zoeren, opvoedcoach. “Dat moeten ouders voor kinderen doen.”
Door Lisette Thooft
“Jullie hoeven me niet aardig te vinden”, zei de Chinees-Amerikaanse hoogleraar Amy Chua vaak tegen haar dochters. “Als ouder wil ik jullie alleen maar op de toekomst voorbereiden.” En dat deed ze. Uren per dag begeleidde ze haar kinderen bij het huiswerk maken en het studeren op de piano en de viool. Haar twee dochters werden dan ook keien in alles, op school en in hun muziekstudie. Maar terwijl de oudste dochter alles prima vond wat haar moeder deed, ging nummer twee hartstochtelijk in verzet. Uiteindelijk kreeg ze het gedaan dat ze haar viool aan de wilgen mocht hangen. Ze ging tennissen. En prompt begon moeder Chua zich te verdiepen in de techniek van het tennissen, om ook op dit gebied de juiste aanwijzingen te kunnen geven. “Verpest het nou niet!” riep haar getergde dochter haar toe, “zoals je het vioolspelen voor me verpest hebt!”
Ook dat schrijft moeder Chua allemaal eerlijk op, in een boek dat een internationale bestseller werd: ‘Strijdlied van de tijgermoeder’. Het is dan ook een grappig boek geworden, en op een bepaalde manier ontroerend. Chua stelt zich kwetsbaar op, vertelt over haar triomfen maar ook over haar twijfels en haar mislukkingen.
Makkelijkste weg Chua werd beroemd en berucht met haar boek. Veel lezers oordeelden dat ze haar kinderen eigenlijk mishandeld had, met een jeugd zonder feestjes en tv, met urenlange muzieklessen, fanatiek gericht op het halen van de top. Maar Chua sloeg terug. Zeker, ze had vaak haar geduld verloren en van sommige dingen had ze spijt. Het boek was dan ook niet bedoeld als opvoedhandleiding, eerder als satire. “De Chinese methode werkt niet altijd”, zei ze in een interview in NRC-Handelsblad. “Een van de beperkingen van de Aziatische wijze van opvoeden is duidelijk de nadruk op strikte gehoorzaamheid. Maar ik heb ook kritiek op de westerse gewoonte om autoriteit almaar ter discussie te stellen… Westerse ouders nemen de makkelijkste weg. Ze bewegen mee met de impulsen van het kind.” Westerse kinderen leren daardoor volgens haar geen discipline meer, ze kúnnen niet eens meer leren of studeren, door te veel keuzevrijheid. Chua: “Als een kind mag kiezen, kiest het nooit voor studeren, maar altijd voor drie uur tv-kijken en een zak snoep.”
Ook in haar boek haalt ze fel uit. “Hoe meer ik erover nadenk, hoe bozer ik word. Ik weet niet of al die westerse ouders met hun uniforme ideeën over wat goed voor kinderen is wel zelf kiezen. Ze doen gewoon wat alle anderen ook doen. Ze vragen zich helemaal niets af, terwijl westerlingen daar juist zo goed in zouden zijn. Ze herhalen gewoon dat zinnetje: ‘Je moet je kinderen de vrijheid geven om zelf hun passie na te jagen.’ Terwijl je van tevoren weet dat die passie gewoon uitdraait op tien uur per dag Facebook, dus totale tijdverspilling, waarbij ze ook nog eens dat walgelijke junkfood eten…”
Die zit. Hebben wij het wel goed gezien met onze softe aanpak, ons enorme respect voor de eigenheid en de wensen van onze kinderen? Is het wel zo verantwoord om altijd maar vrienden met hen te willen zijn?
Narcistisch
Jongeren van nu zijn ongeduldig, kunnen niet omgaan met tegenslagen en hebben moeite zich te concentreren, was de uitkomst van een Motivaction onderzoek dat onlangs verscheen onder de titel ‘De grenzenloze generatie en de onstuitbare opkomst van de bv IK’. Kinderen geboren na 1986 zijn grootgebracht in luxe en decadentie, met het idee dat alles mag en niets moet, volgens de onderzoekers. Daardoor zijn ze narcistisch, verwend en egocentrisch geworden. Ze plaatsen zichzelf op een voetstuk: 70 procent van hen vindt zichzelf ‘een heel bijzonder persoon’. Helaas hebben ze daarnaast weinig oog voor hun omgeving. En veel van hen doen zich wel zelfstandig voor, maar snakken naar sturing zodra ze zelfstandig aan het werk moeten.
Werkt onze westerse aanpak wel, met al die kindertjes op troontjes en met kroontjes op hun hoofd, en wij die roepen ‘als ze maar gelukkig zijn’?
Nu nuanceert het Motivaction rapport zelf al de bevindingen. Een groep hoger opgeleide jongeren is door het nieuwe soort opvoeden juist heel zelfredzaam en oplossingsgericht geworden. Daar heeft de aanpak dus duidelijk gewerkt. Maar er is ook een grote groep jongeren die eigenlijk veel meer sturing en structuur nodig hadden dan ze van hun opvoeders kregen. Zij gaan zappend door het leven, volgens onderzoeker Frits Spangenberg, en maken niets af.
Wat vindt Sylvia van Zoeren ervan? Zij heeft een praktijk in de buurt van Alkmaar als opvoedcoach voor hoogsensitieve kinderen en hun ouders. Is er een nieuw soort kinderen op de wereld die alleen maar in de watten gelegd hoeft te worden om uit te botten tot genieën, of denken wij dat maar en verwaarlozen wij intussen onze ouderlijke opvoedplicht?
Sylvia van Zoeren: “Er is op dit moment wel degelijk iets aan de hand, maar wat het precies is, valt nog niet te zeggen. Komt het door de ontwikkeling van de kinderen die nu geboren worden, of door de ontwikkeling van ons bewustzijn in het algemeen? Er is wereldwijd veel opvoedstress, dat staat vast. Ouders houden veel bordjes in de lucht, alles gaat steeds sneller. Daarbij komt: mensen zijn massaal in hun creatiefase. We willen zelf het heft in handen nemen van ons leven en dat strekt zich uit tot onze kinderen. Intussen is het onderwijs nog sterk gericht op mentaal, cognitief leren en dat onderwijs is een log apparaat dat moeizaam verandert.” Van de weeromstuit richten ouders zich soms te veel op het andere uiterste, de kant van gevoel en intuïtie. Van Zoeren: “Sommige spirituele moeders verwaarlozen de mentale en cognitieve ontwikkeling van hun kinderen, onder het motto: mijn kind is hoogsensitief. Maar dan mist je kind toch iets.”
Gevoelige kinderen Zij geeft ouders opvoedkennis, vertelt ze, kennis over de manier waarop kinderen zich ontwikkelen. “Spiritueel leven we in een ideeënrijke wereld. De bedoeling is dat je je eigen idee kunt vormgeven, dus dat je kunt focussen op je eigen weg. Maar dat kun je pas als je in staat bent om je wil te richten. Jonge kinderen kunnen dat nog niet; je moet er minstens een jaar of 21, misschien zelfs 24 of nog ouder voor zijn voordat je in dat opzicht uitgerijpt bent.”
Tot die tijd moeten ouders dus wel degelijk structuur bieden, stelt zij. Kinderen zijn heel snel afgeleid en een huis waar bijvoorbeeld de hele dag de tv aan staat, biedt te veel prikkels, zeker voor een gevoelig kind.
Van Zoeren heeft het boek van de Tijgermoeder ook gelezen. “Wat ik goed van haar vind, is dat zij beseft dat kinderen nog niet in staat zijn om verstandige keuzes te maken. Een kind kiest uit zichzelf voor leuk, veel, gezellig en makkelijk. De ouders moeten dus keuzes maken. Begrenzen is een daad van liefde. Dat moeten ouders voor hun kinderen doen.”
Gebrek aan grenzen leidt tot stress. Concreet communiceren helpt: ‘Ik wil dat je dit of dat doet.’ Vooral gevoelige kinderen hebben veel concreetheid nodig, volgens de coach. “Op andere momenten, als je ziet dat je kind dromerig staat te staren naar een kikkertje, kun je erin meegaan en het kind volgen.”
Maar Van Zoeren heeft ook kritiek op Chua’s manier van opvoeden. Bijvoorbeeld de totale afwezigheid van belangstelling voor spiritualiteit. Het gaat allemaal om presteren, goede cijfers halen: Chua is wat dat betreft een ongeremde opfokouder. Bij haar eigen kinderen ging dat misschien nog wel goed – althans, ze maken tot nog toe een gezonde indruk – maar veel gevoelige kinderen van nu kunnen daar nou juist niet tegen.
Faalangst “Er zijn mentale kinderen, en mystieke kinderen,” zegt Van Zoeren. “Mentale kinderen passen goed in het academische systeem waarbij mensen worden aangemoedigd zich te specialiseren in een onderwerp. Mystieke of zoals ik ze noem hoogsensitieve kinderen, hebben contact met het grotere geheel. Ze zijn goed op veel gebieden, maar hebben vaak meer tijd nodig om uit te rijpen. Ze kunnen pas iets begrijpen als het betekenis heeft gekregen voor hen. Dat leidt er vaak toe dat ze basiskennis missen – het is gewoon nog niet geland, want het is niet betekenisvol geworden. Dit soort kinderen kan faalangst ontwikkelen en daardoor druk en lastig worden. Je kunt ze dan het beste uitnodigen om te oefenen. Je kunt uitleggen: weet je nog hoe je leerde lopen? Dat ging vanzelf. Maar je viel heel vaak en je moest eindeloos oefenen.”
In haar praktijk kreeg ze bijvoorbeeld een moeder met een hoogsensitief dochtertje van acht. Het kind had veel moeite met tafels en rekenen. “Er werd nu al over haar gezegd: die moet later maar met haar handen gaan werken. Maar ze bleek wel intelligent te zijn. Ik heb aangeraden om de eerste regels van het rekenen opnieuw aan te bieden. Dat werkte prima: dit kind had eenvoudig meer tijd nodig om het betekenisvol te maken.”
Van Zoeren is opgeleid als psychiatrisch verpleegkundige en signaleert dat ergens in de jaren zeventig de psychiatrie zich in het onderwijs heeft gewurmd. Dat wil zeggen: sindsdien krijgen heel gewone kinderen medische etiketjes opgeplakt. Het jongetje dat vroeger alleen maar als druk gold, gewoon zo’n kind dat ’s middags door de wei moet hollen, is nu een ADHD-kind met een Ritalin-recept. “Kinderen worden heel snel doorverwezen naar centra met kennis die uit de psychiatrie komt,” legt Van Zoeren uit. “Vandaar al die nieuwe ziektebeelden.” Voor een deel komt dat door de opvoedstress. “Ouders vinden het soms een opluchting als er een diagnose ADHD of autisme wordt gesteld. Dan ligt het niet aan hen.”
Gestoord?
Maar een hoogsensitief kind dat vreemde gevoelens heeft en in zichzelf gekeerd is, heet volgens de psychiatrische normen al gauw ‘licht gestoord’. Dus die nieuwe kinderen, die in de spirituele wereld new age-kinderen of kristalkinderen heten en op wie wij onze hoop voor een betere wereld gevestigd hebben, worden door de instituten bestempeld als ‘gestoord’? Dat vindt Van Zoeren wel wat sterk uitgedrukt. “Of die kinderen ook hoger bewust zijn, weten we nog niet – dat moet zich nog tonen. Wat ik ouders wel wil meegeven, is de raad om de kennisontwikkeling van je kind te volgen. Ook daarvoor ben jij verantwoordelijk. Houd het niveau van je kind bij, en geef het desnoods bijles. Je hebt als ouder lekker gewerkt aan je zelfbewustzijn – kies nu voor je kind.”
Meer: Sylvia van Zoeren, ‘De zintuigenboom’, een boek met CD om kinderen te helpen zelfvertrouwen te ontwikkelen en zich te concentreren; uitgeverij De Liefde/Puur boeken. Zie ook www.de-praktijk.org of www.energyswitch.nl.
Amy Chua, ‘Strijdlied van de tijgermoeder’, uitgeverij Nieuw Amsterdam.
Frits Spangenberg en Martijn Lampert, ‘De grenzenloze generatie en de onstuitbare opkomst van de bv IK’, uitgeverij Nieuw Amsterdam.
Reacties
Een reactie posten